Over streepjes in taal
Over streepjes en taal
Streepjes in taal: klein verschil, groot effect
Weet jij het verschil tussen het korte en het lange streepje?
Als grafisch ontwerper én streepjesverslaafde kom ik ze dagelijks tegen. Niet alleen in ontwerpen, maar ook in tekst: streepjes. Ze lijken misschien klein, maar in onze taal maken ze wel degelijk uit. Vooral het verschil tussen het korte streepje (-) en het lange liggende streepje (–) is groter dan je denkt.
Toch zie je ze vaak door elkaar gebruikt. Geen ramp, maar wil je het echt goed doen — in een flyer, op een website of in een offerte — dan is het handig om te weten waar ze precies voor bedoeld zijn.
Het korte streepje (-)
Het korte streepje is eigenlijk multifunctioneel en komt het meest voor. In typografie heet dit een hyphen en in de taal wordt het vaak een koppelteken of afbreekteken genoemd. Je gebruikt het in deze gevallen:
-
Als afbreekteken:
Om een woord aan het eind van een regel netjes af te breken.
Bijvoorbeeld:
“Grafisch ont-
werp vraagt om precisie.” -
Als koppelteken/verbindingsstreepje:
In samengestelde woorden zoals zwart-witfoto of flyer- en stickerontwerp. -
Bij samentrekkingen:
Bijvoorbeeld in: pantonekleuren en -waaier (je laat ‘pantone’ weg in het tweede deel, maar het streepje blijft staan). -
Tussen plaatsnamen of trajecten:
Denk aan Vianen-Utrecht of Amsterdam-Parijs. -
Tussen getallen om een bereik aan te geven:
0-18 jaar, pagina 10-16, 1966-2022. -
Als minteken:
10 – 2 = 8 of -3 °C, een 6- voor spelling. -
Als opsommingsteken:
Soms wordt het streepje gebruikt als alternatief voor bullets in eenvoudige overzichten.
Het lange liggende streepje (–)
Typografisch wordt dit een en dash genoemd. Het is iets langer dan het korte streepje en heeft weer andere functies. In het Nederlands gebruiken we dit vooral:
-
Als tussenzin of toelichting:
Net als haakjes of komma’s, maar dan iets losser of informeler. Bijvoorbeeld:
Een goed ontwerp – strak, doordacht en herkenbaar – spreekt voor zich. -
Als stijlmiddel in storytelling of informele teksten:
Denk aan zinnen met een korte pauze of een nadruk, zoals:
En dan – ineens – wist ik het.
In de praktijk wordt dit streepje vaak overgeslagen, omdat het niet direct op een toetsenbord zit. Maar in professionele teksten (en zeker in vormgeving) maakt het verschil.
Conclusie: een klein streepje, een groot verschil
Hoewel het misschien pietluttig lijkt, zorgen goed geplaatste streepjes voor duidelijkheid, ritme én een verzorgde indruk. En laten we eerlijk zijn: als het in je ontwerp om de details gaat, waarom zou je ze in je taalgebruik dan overslaan?
Dus de volgende keer dat je een mail schrijft, een tekst redigeert of een post schrijft: denk even aan je streepjes. Want ook daarin kun je — letterlijk — een streepje voor hebben.
